Sıcak kemoterapi yani Hipertermik İntraoperatif Peritoneal Kemoterapi (HIPEC) kanser tedavilerinde yaygın olarak kullanılan geleneksel kemoterapiye alternatif ve yenilikçi bir yöntemdir. Bazı kanser türleri, CS / HIPEC veya kısaca HIPEC olarak bilinen bu tedaviye olumlu yanıt veriyor. Bu yöntemle tedavi edilen kanserler ise şunlardır;
• Apendiksin müsinöz adenokarsinomu
• Mezotelyoma (akciğer zarı kanseri)
• Sarkom (yumuşak doku kanseri)
• Kolorektal kanser (kalın bağırsak kanseri)
• Yumurtalık kanseri
• Nöroendokrin tümörler
• Mide kanseri
• Diğer gastrointestinal kanserler
Bu kanser türleri bazen karın zarına (periton) veya diğer organlara yayılır, burada ne tek başına ameliyat ne de kemoterapi etkili olur. Sıcak kemoterapi, tedavisi zor bu tür kanser hücrelerine saldırmak için son teknoloji ürünü, kombine bir yaklaşımdır.
CS / HIPEC’deki ilk adım, tüm görünür kanseri ortadan kaldırmak için cerrahi yapılmasıdır. Görünür kanserin tamamı çıkarıldıktan sonra, çevredeki organlar yüksek konsantrasyonlu kemoterapi ile yıkanır, bu da ameliyat sırasında tek seferlik bir tedavi olarak uygulanır. Araştırmalar, bu özel kemoterapi yönteminin kalan mikroskobik kanseri yok etmede özellikle etkili olabileceğini göstermektedir. Bazı hastalar için bu, uzun ve zorlu geleneksel kemoterapi ihtiyacını ortadan kaldırabilir. İntravenöz (sıvının damardan verilmesi) geleneksel kemoterapinin aksine, sıcak kemoterapi doğrudan karın içine verilir ve bu da onu karın boşluğundan kaynaklanan veya karın boşluğuna yayılan kanserlerde iyi bir seçenek haline getirir.
Sıcak kemoterapi ile birleştirilen cerrahi, karmaşık bir yöntemdir. Bu tedaviyi uygulamak, kapsamlı deneyim gerektirir.
Neden Tercih Edilir?
HIPEC’in amacı, karın içindeki kanser hücrelerini etkili bir şekilde tedavi etmektir. Isı, kemoterapi ilaçlarının kanser hücrelerine daha iyi nüfuz etmesine yardımcı olabilir ve böylece tedavi etkinliğini artırabilir. Bu yöntem, özellikle karın zarı kanserleri (mezotelyoma gibi) veya bazı karın içi tümörlerin tedavisi için kullanılabilir. Ancak, HIPEC her hasta için uygun olmayabilir. Hastanın genel sağlık durumu, kanserin yayılımı ve diğer faktörler, HIPEC’in uygunluğunu belirlemede önemli rol oynar.
Sıcak Kemoterapi (HIPEC) Kimlere Uygulanır?
Karın içine yayılmış tümörlerin tedavi yönteminde son durak sıcak kemoterapi, sitoredüktif cerrahi yani tümör hücre sayısını azaltan işlem ile birlikte uygulandığında iyi sonuçlar elde edilir. Ancak her hasta sıcak kemoterapiye uygun olmayabilir. Ameliyat öncesi akciğer, kemik gibi uzak organlarda yayılım olmaması gerekir. Hastalığın karın içindeki durumu, öncesinde uygulanmış tedaviler (cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi) multidisipliner ortamda tartışılıp fayda görebilecek hastalara uygulanması önerilir. Çünkü ameliyat süresi uzun olduğundan hasta için diğer tümör ameliyatlarına göre daha riskli bir ameliyattır. Bu nedenle sıcak kemoterapi uygulanacak hasta seçiminin dikkatli yapılması gerekir.
İlk tanı konduğu veya tekrarladığı zaman evre 4 olan, karın içine sınırlı ve tümüyle çıkarılabileceği düşünülen yumurtalık kanseri, kalın barsak-rektum kanseri, karın içi zarının kanserleri, bazıg mide kanserleri, apendiks kanserlerinde sıcak kemoterapi tedavisi uygulanabilmektedir.
Yumurtalık Kanseri Tedavisinde HİPEC (Sıcak Kemoterapi)’nin Avantajı Nedir?
Yumurtalıklar karın içerisinde bulunan organlardır. Bu nedenle yumurtalıklardan gelişen kanserlerde, kanser hücreleri yumurtalık yüzeyinden karın içerisine dökülmekte ve karın içerisindeki sıvı ile tüm karına yayılabilmektedir, ve genellikle karın içerisinde sınırlı kalmaktadır. Bu nedenle yapılan çalışmalarda, karın içerisine yani direkt tümörün bulunduğu bölgeye kemoterapi uygulamalarının (Sıcak kemoterapi), daha uzun sağ kalım ile ilgili olduğu gösterilmiştir.
Sıcak Kemoterapinin Diğer Kemoterapiden Farkı Nedir?
Damar yoluyla verilen kemoterapi karın zarını geçip karın boşluğuna etki edecek seviyeye ulaşamıyor. Bu seviyeye ulaşabilmesi için aşırı dozda kemoterapi ilacı verilmesi gerekmekte. Bu da hasta sağlığı açısından ciddi sorunlara yol açabilir. Aynı zamanda karın içine uygulanan bir işlem olduğu için sistemik yan etki riski de azalmış olmakta. Sıcak kemoterapi genellikle tek seferlik bir uygulamadır. Operasyon sonrasında damardan kemoterapi genellikle devam ettirilir. Bazı hastalarda karına yerleştirilen bir kateterden karın içi kemoterapi de devam ettirilmektedir.
Sıcak Kemoterapi Nasıl Uygulanır?
İleri evre karın içi tümörler temizlendikten sonra biz buna sitoredüktif cerrahi diyoruz, batın içine 4 adet diren konulur ve hastanın karnı geçici olarak kapatılır. Bir cihaz yardımı ile 42 dereceye kadar ısıtılan kemoterapinin 2 direnden karın içine yollanması ve diğer 2 direnden geri alınmasıdır.
Bu işlem verilen kemoterapinin çeşidine göre 30-60-90 dk aralıksız devam ettirilir. İşlem bittikten sonra hastanın karnı tekrar açılır ve kanama kontrolü yapılır. Bağırsak bağlantıları yapılacaksa yapılır ve hastanın karnı tekrar kapatılıp ameliyat sonlandırılır.
Sıcak kemoterapi HIPEC İzlem ve Kontrol
Sıcak kemoterapi sonrası beklenen sonuçlar ve iyileşme süreci, bir dizi faktöre bağlı olarak değişir. Öncelikle, tedavinin amacı olan kanser kontrolü, cerrahi müdahale sonrası karın boşluğundaki kanser hücrelerini yok etmek ve tekrarlama riskini azaltmaktır. Takip eden zaman diliminde, sıcak kemoterapi ve cerrahi müdahaleye bağlı olarak yan etkiler yaşanabilir. Yan etkiler arasında bulantı, kusma, saç dökülmesi, yorgunluk ve enfeksiyon riski gibi durumlar yer alabilir. İyileşme süreci, cerrahi alanın iyileşme süreciyle başlar ve birkaç hafta sürebilir.
Kemoterapi ilacının yan etkileri ise tedavinin dozuna ve hastanın toleransına bağlı olarak değişir. Tedavinin tamamlanmasının ardından, hastanın düzenli kontroller için takip edilmesi ve herhangi bir olası komplikasyonun ele alınması önemlidir. Hastalar taburcu olduktan yaklaşık 1 hafta sonra kontrol muayeneleri yapılır. Bu ziyaret sırasında, hastaların beslenme durumlarının değerlendirilmesi ve sonraki tedavi planlaması yapılır. CEA, CA19-9 ve CA125 gibi tümör belirteçleri takibi ameliyattan sonraki ilk 2 yıl için her 3 ayda bir, 3-5 yıl için her 6 ayda bir yapılır. Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları ameliyattan sonraki ilk 2 yıl için her 6 ayda bir, daha sonra 3-5 yıl içinde yılda bir defa yapılır. Herhangi bir durumda tahlil sonuçları (tümör belirteçleri) yüksek çıkarsa, bilgisayarlı tomografi (BT) veya PET-BT yapılması gerekir.
Hipertermik karın içi kemoterapi sonrasında hasta nasıl beslenmelidir?
Beslenmenin sağlığımızın korunmasında ve yaralarımızın iyileşmesinde önemli bir rolü vardır. Hastanın kalori gereksinimlerinin karşılandığından emin olmak için hem ameliyattan önce hem de ameliyattan sonra hastanın beslenme durumu değerlendirilir. Ameliyattan sonra açlık 7 günü geçerse total parenteral beslenme (TPN) verilir. İdeal ve mümkün olan en erken zamanda ağızdan beslenmeye başlamaktır. Önce sıvı gıdalar sonra katı gıdalar verilir. Hastanın yaşam tarzında sağlıklı değişiklikler yapması teşvik edilir, bunlar arasında düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve sigara/alkol tüketiminden kaçınma yer alır. Ağızdan alınan mamalar da bu süreçte destek olarak kullanılabilir. Beslenme çok önemlidir. Günlük protein, şeker ve yağ ihtiyacı besinlerle mutlaka sağlanmalıdır. Hastanede yatan hasta bir diyetisyen tarafından izlenir. Taburcu olurken kendisine neler yiyeceği ile ilgili bir liste verilir.
Doç.Dr. Hanifi ŞAHİN
Jinekolojik Kanser Cerrahisi Uzmanı
