28 Mayıs seçimlerini Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanmasının ardından yeni kabinede bir isim tüm ilgileri odağına çekti.
Uzun yıllardır yüksek faize karşı mesajlar veren ve ‘faiz sebep, enflasyon sonuç’ tezini savunan Erdoğan, ekonominin başına geleneksel politikaları savunan Mehmet Şimşek'i getirdi. Kulislerde Beştepe’nin Şimşek’i ikna için uzun bir çaba harcandığı bilgileri yer aldı.
Kabinenin açıklanmasının ardından Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanan Mehmet Şimşek, 4 Haziran’da bakanlıkta düzenlenen törenle görevi önceki bakan Nureddin Nebati’den devraldı.
Bakan Şimşek ilk açıklamasında, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı bir Türkiye ekonomisi özlenen refaha ulaşmamızda önemli olacaktır” diyerek 2021 yılından bu yana uygulanan büyümeye dayalı düşük faiz politikasının sonuna gelindiğinin sinyalini verdi.
Şimşek’in göreve gelmesinden sonra Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görevine, eski bir Wall Street bankacısı olan Hafize Gaye Erkan atandı. TCMB’nin ilk kadın başkanı olan Erkan, 9 Haziran’da görevi önceki başkan Şahap Kavcıoğlu’ndan devraldı.
Şimşek ve Erkan’ın göreve gelmesiyle birlikte ortodoks politikalara dönüşe dümen kırılsa da geride kalan süre içerisinde Türk lirasındaki değer kaybı ve enflasyondaki yükseliş hızlandı.
Şimşek’in ilk 100 gününde temel ekonomik göstergelerin performansını inceledi. İşte Şimşek’in karnesi:
FAİZ ARTIŞLARI
Şimşek ve Erkan’ın göreve gelmesinin ardından ekonomide iki yıldır uygulanan düşük faiz politikasının da sonuna gelindi.
Erkan’ın başkanlık ettiği ilk Para Politikası Kurulu toplantısında faizler 650 baz puan artırıldı ve politika faizi yüzde 8,5’tan yüzde 15’e yükseltildi. Böylece TCMB Haziran ayında yaptığı toplantıda 27 ay sonra ilk kez faiz arttırmış oldu.
Faizler temmuzdaki toplantıda 250 baz puan artışla yüzde 17,5’e yükseltilirken ağustosta faiz artışları beklentilerin üzerinde oldu. Kurul ağustosta 750 baz puanlık şahin bir artış gerçekleştirerek politika faizini yüzde 25’e yükseltti.
Bununla birlikte kredi ve kredi kartı faizleri de arttı. Ortalama TL ticari kredi faizleri yüzde 14,95’den yüzde 37,94’e yükseldi. Yüzde 40,14 olan ihtiyaç kredisi faizleri ise yüzde 52,97’ye yükseldi. Temmuz öncesi yüzde 1,36 olan faizler 1 eylül itibariyle yüzde 2,81’e yükseldi. Azami gecikme faiz oranı yüzde 3,11'e ve nakit avanslarda ise azami akdi faiz oranı yüzde 3,57'ye çıkarıldı.
DOLAR/TL KURU
Seçim öncesinde 20 seviyesinin hemen altında olan Dolar/TL kuru, Şimşek’in göreve geldiği gün olan 4 Haziran’da 20,88 seviyesindeydi.
Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen sert faiz artışlarına rağmen kurdaki yükseliş geride kalan 100 günde devam etti. Kur 100 günün ardından 26,86 seviyesine geldi. Böylece Türk lirası 100 günde yüzde 28 değer kaybetti.
Dolar/TL kuru bu süre içerisinde 27,2 seviyesini gördü. Sonrasında ağustos ayında gerçekleşen sert faiz artışı ile birlikte kur tekrar 26’lı seviyelere düştü.
ENFLASYON YENİDEN HIZLANDI
Şimşek göreve gelmeden önceki ay olan mayısta tüketici enflasyonu yıllık bazda yüzde 39,59, aylık bazda yüzde 0,04 seviyesindeydi. Haziran ayında ise bu oran yıllık bazda 38,21 seviyesine gerilerken aylık enflasyon yüzde 3,92 oldu.
Ancak kurdaki yükselişin etkisiyle birlikte Türkiye’de fiyat artışları temmuzda tekrar hızlandı. Temmuzda yıllık enflasyon yüzde 47,8’e aylık enflasyon yüzde 9,49’a geldi. Ağustosta ise yıllık enflasyon yüzde 58,94, aylık enflasyon yüzde 9 oldu.
Öte yandan TCMB 2023 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 58’e, 2024 yıl sonu tahminimizi yüzde 33’e yükseltti. Orta Vadeli Program’da ise 2023 enflasyon tahmini yüzde 65’e, 2024 enflasyon tahmini yüzde 33’e yükseldi.
AKARYAKIT FİYATLARI UÇTU
Döviz kurlarının artması ayrıca akaryakıt fiyatların da katlanmasına neden oldu.
Benzinin litre fiyatı, Şimşek göreve başladığında 21,28 TL idi. Motorin ise 19,43 lira seviyesindeydi. Bugün ise benzinin litresi 36,87 TL'den motorininki ise 38 TL'den satılıyor.
Benzinde zam oranı, Şimşek’in göreve gelmesinden bu yana yüzde 73,2 oldu. Bu dönemde motorin ise yüzde 95,5 oranında zamlandı.
MERKEZ BANKASI REZERVLERİ
Diğer yandan Şimşek döneminde Merkez Bankası rezervleri bir miktar artış gösterdi.
Net rezervler 2 Haziran’da -5.7 milyar dolar ile veri tarihinin en düşük değerini almıştı. 2 Haziran haftasında brüt rezervler 100,5 milyar dolar, swap hariç net rezervi ise -61,2 milyar dolara inmişti.
Aradan geçen sürede rezervlerde artış gerçekleşti. Merkez Bankası'nın (TCMB) brüt rezervleri geçen hafta 120,6 milyar dolar oldu. Bankanın net rezervleri 16,2 milyar dolara ulaştı. TCMB'nin swap hariç net rezervi ise -58,5 milyar dolar oldu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yayımlanan verilere göre, Şimşek göreve geldiğinde 2 trilyon 576 milyar lira olan KKM büyüklüğü geçen hafta 3 trilyon 348 milyar lira olarak kaydedildi. KKM’de alınan tedbirlerle birlikte hesaplardaki miktar son iki haftada düştü ancak 100 günde artış yüzde 35,5 oldu.
