..... & Köprülü Fazıl Mustafa Paşa & ...... # Sırbistan'da Salankamen Savaşında Avusturyalılarla Savaşırken Şehit Olan ve Naaşı Bulunamayan Büyük Vezriâzam # * 19 Ağustos 1691 * * 24 Zilkade 1102 *
Tarihte bugün, Osmanlı Devletine çok büyük hizmetleri olan vezriazamlar yetiştirmekle maruf ve meşhur Köprülüler Ailesinden; Vezriâzam Köprülü Fazıl Mustafa Paşanın Avusturya (Hasburg) ile yapılan Salankamen Muharebesinde şehit oluşunun yıldiönümü olup makalemizde bu büyük vezriazamdan, hizmetlerinden ve şehadetinden bahsedeceğiz.
Fazıl Mustafa Paşa, II.Viyana Kuşatmasından daha doğrusu bozgunundan sonra Sadrazamlığa getirilmiş ve sadece 2 yıl gibi çok kısa bir süre görev yapmasına rağmen almış olduğu köklü ve yerinde tedbirle Osmanlı Devletinin geçmişteki güzel günlerini anımsatacak güzel ve büyük işler yapmıştır.
Sultan II.Süleyman Hân ve Sultan II.Ahmed Hân dönemlerinde görev yapan Fazıl Mustafa Paşa, ağabeyi Fazıl Ahmet Paşa gibi çok iyi bir eğitim almış, kültürlü, zeki ve ileri görüşlü bir devlet adamı idi. Öyle bir devlet adamı ki hatta müderris (Profesör) bile olmuştu.
Vezriâzam olur olmaz Sultan II.Süleyman Hân'dan, vezriazamlıkları sırasında babası Köprülü Mehmed Paşa ile ağabeyi Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'ya verilen özel yetkilerin kendisin vezriazamlığında da verilmesini talep etti ve devrin padişahı tarafından bu yetkiler kendisine verildi. Bu durum; devlet içindeki zorbaları korkuttuğu gibi Avrupalı Devletleri de büyük bir endişeye sevketti.
Vezriâzam olur olmaz Rumeli'deki iç karışıklıkların bir nedeni olan gereksiz vergileri kaldırttı, bazı vergilerin de oranını azalttı ve devlet ileri gelenlerinin bayramlarda Padişaha hediye sunmasını bile kaldırtacak kadar cesur bir vezriâzam idi.
Bunun yanında; Saray'daki değerli eşyaları darphanede paraya çevirterek Devlet Mâliyesi'ni düzeltti ve ordudaki asker sayısını azaltarak yeniçeri ocağını yeniden düzene koydu bazı tedbirle orduyu daha işlevsel hale getirdi.
Temmuz 1690'da Macaristan Seferi'ne çıktı. kaybetmiş olduğumuz Niş, Semendire, Vidin ve Belgrad'ı düşmandan geri aldı.
Salankamen Savaşı'nda düşman saflarından atılan bir kurşun Serdar-ı Ekrem Fazıl Mustafa Paşa’yı tam alnından vurarak yere düşürdü. Böyle durumlarda sakin olması gereken adamları ise “Serdar düştü!” diye bağırıp paniğe kapılınca, Sipahi Ağası Ömer Ağa da yerinde sabit kalacağına geri çekilince zaferle bitecek olan savaş bir hezimete dönüşmüş, Avusturya askerleri bir ordunun namusu mesabesindeki karargâhı ele geçirivermişti. İşin garibi, aynı zamanda bir hadis âlimi olan şehid Fazıl Mustafa Paşa’nın nâşı savaş meydanında kalmıştı.
Bir Vezriazamımızın şehadetinden bizim resmi tarih kitaplarında maalesef bir kelime bile olsa bahsedilmiyor. Bu anlamda mütefekkir merhum Cemil Meriç'e hak vermemek elde değil. Pekiyi ne diyordu merhum Meriç; *.... Haçlıların bize karşı kazandığı en büyük zafer, tarih kitaplarımızı onların yazmış olmalarıdır....* Bu söz maalesef ki çok doğru bir realiteyi göstermektedir
Velhasıl, Osmanlı Devleti tarihinde savaş sırasında düşmanla çarpışırken şehit olan, 2 yıllık Sadrazamlığı döneminde büyük zaferler kazanan ve devleti yeniden disiplinize eden merhum Fazıl Mustafa Paşa'yı şükranla, minnetle ve rahmetle anıyoruz. Mekanı cennet makamı âlî olsun inşaallah (الفاتحه)
Selâm ve duâ ile ...
Av. Mustafa TAŞBAŞI
Araştırmacı Yazar
