Tarihte bugün vefat eden Sultan II.Kılıçarslan siyasî, idarî ve askerî kabiliyetiyle Türk-İslâm tarihinin en büyük hükümdarları arasında yer alır. Bizans tarihçisi N. Khoniates onun rahat ve huzur bilmeyen bir ruha sahip olduğunu, denizler gibi coştuğunu ve Bizans’a zarar verebilecek her fırsatı değerlendirip saldırıya geçtiğini, savaşlarda iyi düşünüp dikkatli hareket ettiğini söyler.
Kılıçarslan adaletli bir hükümdardı. Tebaasına şefkatle muamele eder, hıristiyan ahaliye karşı da hoşgörülü davranırdı. Malatya’da huzurunda dinî ve felsefî tartışmalar yaptırırdı.
Yeniden inşa ettirip Dârüzzafer adını verdiği Aksaray şehrini askerî bir üs haline getiren II.Kılıcarslan camiler, zâviyeler, medreseler ve bir kervansaray yaptırarak Azerbaycan’dan getirdiği gazi ve âlimleri buraya yerleştirmiş, gazâ ruhunun bozulmaması için kötü ahlâklı insanların şehre girmesini yasaklamıştı. Aksaray’da benzeri olmayan halılar dokunur ve ihraç edilirdi.
II.Kılıçarslan, Miryokefalon’da Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğuna ağır bir darbe indirdikten ve Dânişmendliler’i ortadan kaldırıp ülkenin iç ve dış güvenliğini sağladıktan sonra ekonomik ve kültürel hayatı geliştirmek için çalıştı. Onun döneminde Konya muhteşem bir şehir haline geldi.
O dönemde Konya’da faal olan Alâeddin tepesindeki Sultâniyye Medresesi ile Altun-aba Medresesi Kılıçarslan zamanında yapılmıştır. Aksaray’daki Muzafferiye Medresesi de muhtemelen onun dönemine aittir. Aksaray’a bir konak mesafede Kılıcarslan Kervansarayı adıyla bilinen ilk ribâtı da o inşa ettirmiştir.
Sultan II.Kılıçarslan çocuklarına büyük bir ülke bırakmış, oğulları arasındaki mücadelelere rağmen Anadolu Selçuklu Devleti uzun süre ciddi sarsıntılara mâruz kalmamıştır. Sikkelerde “ebü’l-feth” ve “es-sultânü’l-muazzam”, mektup ve kitâbelerde “Türk, Ermeni ve Süryânîler’in” yahut “Rum, Ermeni, Frank ve Şam memleketlerinin büyük sultanı” unvanını kullanırdı.
Göktürkler, Karahanlılar ve Büyük Selçuklular’da olduğu gibi Anadolu Selçukluları’nda da devlet hânedan mensuplarının ortak malı kabul edilirdi. Ancak bu hâkimiyet telakkisi suptan II. Kılıçarslan’dan sonra gerçek vasfını kaybetmiştir.
Vefatının seneii devriyesinde büyük sultanı rahmetle yâd ediyoruz. Mekanı cennet makamı âlî olsun (الفاتحع)
Selam ve duâ ile...
Av. Mustafa TAŞBAŞI
Araştırmacı Yazar