Kentlileşmenin getirdiği doğa hayatından uzaklaşma nedeni ile dağda kırda ormanda karşılaştığımız bir çok bizim ve çocuklarımız için çok yeni ve nasıl davranmamız gerektiği konusunda tereddütler yaşıyoruz çünkü bu konularla ilgili tecrübemiz eksik. İşte bugün size doğa da hangi sağlık sorunları ile karşılaşabiliriz bunlardan çok kısa bahsetmek istiyorum:
Yaralanmalar : Doğa yürüyüşleri yaparken düşmek, kayalara çarpmak veya kesici aletlerle kesilmek gibi yaralanmalar söz konusu olabiliyor. Bunların yaşanmaması için gerekli tedbirleri daha öncesinde almak mümkünse gidilecek güzergahı bilmek ve ona göre hareket etmek faydalı olabilir. Doğa yürüyüşü esnasında en sık karşılaşılan durum ayak burkulmalıdır. Bunun için tavsiyemiz bilekli ayakkabılar kullanılmasıdır. Bu konudaki ilk yardım klasik bilinen ilk yardım yöntemleridir.
Böcek Isırıkları ve Sokmaları : Doğa da sıklıkla sivrisinek, örümcek, karınca, arı, eşekarısı, kene ve diğer böceklerin ısırmaları veya sokmaları alerjik reaksiyonlara veya enfeksiyonlara neden olabilir. Bunlardan korunmak tedavi için en önemli yoldur. Bunun için uzun kolu giysiler ve alt kıyafetler ve çorap giyinmelidir ancak ısırma ya da sokma durumu gerçekleştiğinde ise yarayı temizleme; ısırılan veya sokulan bölge hafif sabun ve suyla baskı yapmadan temizlenmelidir bu olası bir enfeksiyon riskini azaltır. Yanınızda var ise soğuk paket uygulama: ısırık veya sokulan bölgeye soğuk bir paket uygulayarak şişliği ve ağrıyı azaltabilirsiniz. Bu, bir buz torbası veya soğuk suya batırılmış bir bez olabilir. Olay anından sonra da bu uygulama yapılabilir. Kaşıntıyı azaltma; kaşıntıyı azaltmak için alerji için kullandığınız bir krem veya losyon uygulayabilirsiniz. Bu, aynı zamanda ısırık veya sokmadan kaynaklanan hafif şişliği de azaltabilir. Ağrıyı ve iltihabı azaltma: eğer ağrı veya iltihap devam ederse, ağrı kesici veya anti-iltihap ilaçları kullanabilirsiniz. Ancak bu ilaçların bilinçsiz bir biçimde kullanılmaması gereklidir. Ülkemizde kenelere özel bir durum söz konusudur; bundan dolayı kene olduğunu düşündüğünüz vücut içine başı ile girmiş bir böcek var ise çıkartmaya çalışılmamalı en yakın sağlık kuruluşuna müracaat ederek yardım istenmelidir.
Yılan Sokması : Doğa da karşılaşılabilecek ciddi ve hatta ölüme yol açabilecek bir sorundur. Böyle bir olay başınıza geldiğinde ya da gruptan birinin başına geldiğinde öncelikle sakin olmak en önemli ilk yardım olayıdır. Fazlaca heyecan kan akımını arttıracağından eğer yılan zehirli ise vücuda daha hızlı yayılmasına yol açacaktır. Mümkün olduğunca hareketsiz bir biçimde yaralı bir sağlık kuruluşuna en hızlı biçimde transfer edilmelidir. Ancak genel olarak yılanlar genelde kol bacak gibi uzuvlardan ısırdıklarından uzuvların hareketsiz bırakılması önemlidir. Eğer açık bir yara var ise temiz ve sabunlu bir su ile yıkanmalıdır. Mümkünse ısırılan bölge kalp seviyesinden yukarıda tutulmalıdır. Kesinlikle filmlerde gördüğünüz ısırılan yeri emme, o bölgeyi keserek büyütme vb. gibi işlemler yapmayın.
Güneş Çarpmaları : Güneş çarpması, güneş altında kalınarakvücudun aşırı ısınması sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tedbiren güneş kremleri, şapka, bol ve açık renkli kıyafetler tercih edilmeli ve kullanılmalıdır. İlk yardım tedbirleri olarak ise her şeyden önce yaralı güneşten uzaklaştırmalıdır ve mümkün olduğunca hızlı bir içimde gölge ve serin bir yere alınmalıdır, güneş altında bırakılmamalıdır. Artan vücut sıcaklığını düşürme;yaralı kişinin vücut sıcaklığını düşürmek için ıslak bir havlu veya bez kullanarak vücudunu serinletebilirsiniz. Soğuk kompreste uygulanabilir. Daha çok alın boyun koltuk altlarına uygulanması fayda olacaktır. Ayrıca vücudu kaplayan giysiler çıkartılmalıdır. Sıvı takviyesi de yapılmalıdır aşırı sıcak sıvı kaybına yol açacaktır. Sporcu içecekleri ideal olabilir. Durumun ciddiyeti söz konusu ise bekletilmeden en yakın sağlık kuruluşuna yaralı transfer edilmelidir.
Dehidrasyon : Sıcak havalarda ve fiziksel olarak yoğun aktivitelerde, dehidrasyon riski vardır. Bu durumlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Yanınızda mutlaka sağlıklı ve yeteri kadar içme suyu bulundurmanızda fayda olacaktır.Dehidratasyonun belirtileri; ağız kuruluğu, iştah kaybı, baş ağrısı, halsizlik ve yorgunluk, koyu renkli idrar çıkarma veya az idrar çıkarma, baş dönmesi veya halsizlik, idrar çıkış miktarında azalma ve benzeridir. Tedavi için bol sıvı tüketilmesinde fayda olacaktır.
Kısaca en sık karşılaşma durumu olan hususları, tedbir yollarını ve olası ilk yardımdan bahsetmiş olduk. Başta da söylediğimiz gibi kentleşen nüfusun doğadan uzaklaşması nedeni ile karşılaşılan bu sorunlar daha büyük boyutlarda tepkisel reaksiyonlara yol açmakta bundan dolayı doğadan kopmamak, hep içe içe olunacak bir hayat tarzı benimsemek ve nesillere de bunu aktarmak hem önemli hem de bir vazife oluyor. Hepinize doğanın güzelliğini yaşamaya davet ediyorum…
Dr. Ümit DOĞAN
drumitdogan@gmail.com